Powrót koszmarku

Politycy żyją w ułudzie pozytywizmu prawnego. Wierzą, że wszystko trzeba uregulować prawnie, że da się to zrobić, oni sami zaś zrobią to najlepiej.

Efekty takiego podejścia są zwykle opłakane. Politycy orientują się, że wprowadzanie regulacji nie jest takie proste. Okazuje się, ze wprowadzone przepisy daje się obejść, mają luki, niespodziewane niekorzystne efekty, a do tego są sprzeczne z innymi przepisami. Co robić?

Sensownym rozwiązaniem byłoby zerwać z filozofią totalnej regulacji i zajmować się tylko tematami, które naprawdę tego wymagają. Niestety ludzie wykorzystują sensowne rozwiązania dopiero wtedy, gdy wypróbują wszelkie inne możliwości.

Jedną z tych alternatyw jest próba naprawiania przepisów – łatania dziur, doprecyzowania fraz. W efekcie powstaje biegunka legislacyjna, o której już pisałem. Czyni naszą demokrację kpiną, bo nasi reprezentanci nie mają szans na przeczytanie prawa, które uchwalają – o zrozumieniu i przemyśleniu nie wspominając. W efekcie po naprawie prawo często bywa gorsze niż przed naprawą.

Drugie podejście to próba przeniesienia konsekwencji swojej niekompetencji na kogoś innego. W tym przypadku nazywa się to „klauzulą obejścia prawa”. Oznacza to tyle, że jeśli ktoś działa zgodnie z prawem, ale wykorzystując jego słabości i luki, to urzędnik może takie działanie zakwestionować i naliczyć odpowiednie kary. Podkreślam: nie ma tu mowy o łamaniu przepisów. Urzędnik decyduje, czy działanie obywatela było próbą obejścia prawa czy nie. To olbrzymia władza zniszczenia obywatela zależna tylko do dobrej lub złej woli.

W odniesieniu do podatków klauzulę obejścia prawa próbowała wprowadzić już PO. Nie pozwolił na to Trybunał Konstytucyjny, wskazując, że nie da się takiego podejścia pogodzić z koncepcją państwa prawa. Teraz drugie podejście robi PiS i tym razem TK może nam nie pomóc – z wiadomych przyczyn.

Rząd tłumaczy, że te zapisy mają być stosowane rzadko i wobec dużych firm uchylających się od płacenia podatków firm. Jednak korporacje unikają podatków od dekad, i to w krajach znacznie lepiej zorganizowanych niż Polska. Urzędnicy wolą nie zadzierać z wielkimi firmami, bo te mają zęby w postaci działów prawnych, działów PR, a nawet wsparcia ambasadorów.

Zatem możemy się spodziewać, że to tępe i uznaniowe narzędzie będzie stosowane wobec polskich małych i średnich przedsiębiorców. Obym się mylił, bo bardzo szybko może ono zniszczyć podstawowe poczucie bezpieczeństwa prowadzenia działalności gospodarczej. To zaś szybko przełoży się na wzrost gospodarczy, a co za tym idzie – możliwości finansowania rozdętych planów socjalnych obecnego rządu.