Biegunka

Po raz kolejny pokazaliśmy się jako europejscy liderzy. Wyprzedzamy konkurentów o kilka długości (mamy 43 razy więcej nowego prawa niż Belgia i 53 razy więcej niż Szwecja – przegoniliśmy nawet Włochów).

Nasi stachanowcy w Sejmie pobili kolejny rekord – rekord, który sami ustanowili w roku 2014. Grant Thorton podliczył, że w 2015 r. w Polsce weszły w życie 2372 ustawy i rozporządzenia. To 6,5 dziennie. W sumie to prawie 30 tysięcy stron.

Jeśliby chcieć to wszystko przeczytać, to mamy do czytania ponad 80 stron dziennie. W przypadku beletrystyki da się to załatwić w poniżej dwie godziny, ale czytanie ustaw nie jest ani tak szybkie, ani tak przyjemne. A sam tekst to mało – trzeba rozważyć niejasności i powiązania z istniejącymi przepisami – również oczywiste sprzeczności. Zatem kilka godzin dziennie, by tylko poznać nowe prawo – którego nieznajomość nas nie usprawiedliwia przed sądami.

Pisałem o tym wielokrotnie – właściwie co roku zaraz po tym, jak okazuje się, ze bieżący rok był bardziej rekordowy od poprzedniego. Biegunka legislacyjna to rak naszego kraju I są po temu przynajmniej trzy ważne powody:

1. To koszt gospodarcze.
Wszyscy mamy obowiązek (niewykonalny) stosowania całego prawa. I nawet jeśli prawo nas nie dotyczy, to aby się o tym dowiedzieć, ustawę musimy choćby przejrzeć. Koszty samego poznawania regulacji są niebagatelne, a co dopiero ich wdrażania! Te zaś zmieniają się co chwila, nie do końca wiadomo dlaczego – jak choćby wzory deklaracji podatkowych.

Wygląda to tak, jakby jakiś departament do spraw rubryczek musiał uzasadniać swoje istnienie poprzez podmiany drobiazgów raz na kwartał. A to i tak drobiazg w porównaniu do bardziej skomplikowanych przepisów. Niebawem opiszę, jak zadziwiająca jest droga dochodzenia do obowiązującego prawa w kwestii obowiązków raportowania związanego z wytwarzaniem odpadów (ciekawe, ile procent firm w ogóle wie, że takie przepisy istnieją). To miliony, jeśli nie dziesiątki milionów złotych rocznie niepotrzebnych strat.

2. To upadek autorytetu prawa.
Skoro do prawa nie sposób się stosować, ludzie po prostu przestają się nim przejmować. Skoro i tak łamię jakieś przepisy, bo nie da się poznać ich wszystkich, to autorytet prawa automatycznie zaczyna podupadać. Świadome złamanie przepisu prawa wymaga wewnętrznego przełamania się. Jednak świadomość, że przepisy łamie się tak czy owak, czyni łamanie, omijanie kolejnych dużo łatwiejszym.

Zatem skłonność Polaków do ignorowania i obchodzenia przepisów to sytuacja wygenerowana przez prawodawców, a nie – jak się czasem usiłuje nam wmówić – element „natury narodowej”. Polak jest kombinatorem, bo musi, a nie dla tego, że chce.

3. To demontaż demokracji.
Tak jak nie mamy szans przeczytać całej sejmowej produkcji, tym bardziej nie są tego w stanie zrobić posłowie. A to oni decydują, czy prawo wejdzie w życie czy też nie. Zatem decydują w ciemno – głosują, jak ktoś im każe, nie mając pojęcia, co robią. Pozostaje zatem pytanie, po co właściwie nam posłowie – podnoszenie rąk i wciskanie guzików na komendę można zorganizować dużo taniej. Demokracja reprezentatywna staje się fikcją i fasadą.

W efekcie mamy posłów, którzy nie wiedzą, nad czym głosują – i zalew prawa, który siłą rzeczy jest ignorowany przez obywateli. Państwo prawa pozostaje mrzonką. A ja ciągle oczekuję partii, która obieca w kampanii, że w pierwszych stu dniach rządów nie uchwali żadnej ustawy, a później za każdą uchwaloną zniesie dwie inne.