Zaufanie obywatela do państwa?

W krajach demokratycznych – w tym w Polsce – istnieje zasada zaufania obywatela do państwa. W skrócie polega ona na tym, że prawem obywatela jest mieć pewność, że państwo nie będzie działało w sposób mający na celu jego oszukanie.

Na przykład nie będzie zakładało na niego pułapek prawnych, z których nie ma wyjścia. Nie będzie zmieniało swoich decyzji w sposób arbitralny i po czasie, zwłaszcza jeśli na podstawie pierwotnych ustaleń obywatele podjęli istotne decyzje. Słowem: obywatel ma prawo oczekiwać, ze państwo nie będzie nadużywało swej władzy w celu pognębienia go.

Z drugiej strony, jak wiemy, nie ma takiego okrucieństwa ani takiej niesprawiedliwości, jakiej nie dopuściłby się nawet łagodny i liberalny rząd, kiedy zabraknie mu pieniędzy (za Aleksym de Tocquevillem). Jako że pieniędzy brakuje, a sztuczki księgowe może ładnie wyglądają, ale nie dają żywej gotówki, działania służb skarbowych są coraz bardziej w sprzeczności ze zdrowym rozsądkiem oraz wspomnianą wcześniej zasadą konstytucyjną. Cel jest jeden – dostarczenie maksimum pieniędzy do budżetu. Bez względu na koszty społeczne.

Pierwszy proceder polega na zmianie interpretacji obowiązujących przepisów. Choć ustawa nie zmienia się ani o literę, nagle urzędnicy rozumieją jej zapisy zupełnie inaczej.

Nieważne, że przedsiębiorcy wcześniej uzyskiwali interpretacje dotyczące tych przepisów mówiące co innego. Nieważne, że wcześniejsze kontrole stwierdzały, że nie mają zastrzeżeń co do stosowania przepisów. Nowa kontrola przychodzi dziś i żąda zapłaty podatku za pięć lat. Dla wielu firm to wyrok śmierci.

Tak wykańczano firmy zajmujące się skażaniem spirytusu. Dziś kontrole ZUS podważają umowy z wykładowcami i szkoleniowcami. Podobno prowadzenie wykładu nie może być świadczone na podstawie umowy o dzieło, a powinno być na podstawie umowy zlecenia (ozusowanej oczywiście). Tylko dlaczego do tej pory nikt nie widział w tym problemu? Czyżby bankructwo ZUS było bliżej, niż nam się wydaje, i rację ma ostrzegający przed tym NIK, a nie uspokajający nas (wciąż) premier?

Drugi proceder wykazała kontrola NIK. Podczas sprawdzania procedur tylko w jednym regionie i tylko w zakresie podatku od sprzedaży nieruchomości. Co do zasady urzędnicy dokonywali sprawdzenia wszystkich transakcji. Jeśli podatnik zapłacił za dużo – jego problem. Jeśli zapłacił za mało – sprawa trafiała na półkę na 4 lata, by odpowiednio urosły odsetki. Mało tego – urząd zabierał się nawet za windykację podatków po okresie przedawnienia, licząc na niewiedzę podatnika.

Represje urzędnicze wobec obywateli narastają. Zamiast racjonalizacji finansów publicznych, reformy systemu podatkowego i ograniczenia administracji – mamy bezkarność urzędników i ich władzę nad istnieniem firm i majątkiem obywateli. Państwo coraz bardziej zamienia się w machinę nieprzyjazną obywatelowi, jego wroga.

To nie pojedyncze przypadki złej woli czy niekompetencji, ale system. System planowany i wdrażany – od samej góry (gdzie można zlecać kontrole „zadaniowe”, by komuś pokazać, „jak jeszcze bardziej można go okraść”) do dołu. I czemu się dziwić, że obywatel się z państwem nie identyfikuje? Bo dlaczego ma się identyfikować z wrogiem?