Prawo nie dla nas

Nasz system prawny jest jednym z głównych problemów stojących przed polskim przedsiębiorcą. Słyszałem opinię, że kraje dzielą się na takie z dobrym prawem i ścisłym jego przestrzeganiem i egzekwowaniem (Niemcy na ten przykład) i ze złym prawem, którym się nikt nie przejmuje (tu nasuwają się Włochy). Polska natomiast to kraj bezwzględnego egzekwowania bardzo złego prawa. Tym samym zmagamy się z przepisami niejasnymi pod ciągłą groźbą kontroli i kary. Urzędnicza dowolność w środowisku niejasnych przepisów ma się świetnie, a wolność gospodarcza jest fikcją. Wiele takich przykładów już tutaj opisywałem.Operacyjnych przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele. Biegunka legislacyjna powoduje, że komisje sejmowe wypuszczają masowo buble prawne. Nie da się w czasie jednej kadencji wyprodukować tysiąca ustaw dobrej jakości. Co więcej wiele z tych ustaw to nie całościowe rozwiązania, a jedynie nowelizacje. Wiele z ustaw jest nowelizowane nawet setki razy i siłą rzeczy przypominają zlepek łat, który całościowo nie przedstawia większej wartości. Słowem sejm sam sobie dokłada pracy uchwalając prawo tak kiepskie, ze trzeba go co chwilę poprawiać. Kuriozum są ustawy, które są nowelizowane zanim jeszcze wejdą w życie.

Dlaczego jednak mamy do czynienia z taką sytuacją? Oczywiście to bardziej pytanie socjologiczne, pokuszę się jednak o hipotezę. Regulacja może mieć naturę systemową lub doraźną. Czasem potrzebna jest jedna, czasem druga. Jednak w moim odczuciu w naszym kraju zbyt mocno dominuje drugie podejście. Mamy problem z bezpieczeństwem na drogach? Nastawiajmy fotoradarów. Jest problem z hazardem? Wprowadźmy zakaz wstawiania automatów do gry. Mamy problem z budżetem? Zawieśmy pierwszy próg ostrożnościowy. Dlaczego dominuje takie myślenie? Powodów jest zapewne kilka.

Po pierwsze doraźne rozwiązania można łatwo i szybko wprowadzić dając społeczeństwu poczucie, że problem jest załatwiony, a władza skuteczna. Ten pogląd potwierdza przygotowywanie doraźnych ustaw na chybcika, bez poszanowania jakichkolwiek procedur – jak w przypadku ustawy „hazardowej” czy „dopalaczowej”.

Po drugie rozwiązanie systemowe wymaga głębszego namysłu, kompetencji, czasu, zaangażowania. Wszystkich tych rzeczy politykom brakuje, szczególnie, że rozwiązanie systemowe rzadko przynosi wzrost poparcia publicznego. Wręcz przeciwnie – nowy system to zwykle kłopoty przy wdrożeniu i niezadowolenie wielu ludzi, którzy muszą się przystosować do zmian – a tego nikt nie lubi. Dowodem tu ustawa śmieciowa, wprowadzająca system może nie najszczęśliwszy, za to konieczny by społeczeństwo zmieniło pewne dziwaczne nawyki. Za jakiś czas system się wdroży i wszyscy przywykną zaś śmieci znikną z lasów – problem zostanie w znacznej mierze rozwiązany. Gdyby wprowadzono jakieś rozwiązanie doraźne takie jak powiedzmy – wyższe mandaty za nielegalny wywóz śmieci – nic by się na dłuższą metę nie dało. Tylko czy wyborcy będą o tym pamiętali przy głosowaniu? Wątpliwe.

Zatem prognozy dla przedsiębiorców i obywateli są kiepskie. Politycy będą robili dokładnie to co leży w ich najlepszym interesie czyli produkowali buble prawne. Dzięki temu wydają się skuteczni i zapracowani, a do tego nie spada na nich ryzyko wdrożenia nowego systemu. Rząd deklaruje politykę „ciepłej wody w kranie” – czyli dokładnie utrzymywanie status quo. Reformatorskich zapędów w innych partiach też nie widać. Lepiej już było.